Jubileusz 70-lecia Instytutu Slawistyki PAN – refleksje nad dziedzictwem i wyzwaniami przyszłości

24 października 2024 r. Instytut Slawistyki PAN obchodził 70-lecie działalności w Pałacu Staszica. Uroczystość zgromadziła przedstawicieli świata nauki, instytucji państwowych i dyplomatycznych, edukacyjnych partnerów oraz grono pracowników i przyjaciół Instytutu. Spotkanie stało się przestrzenią do refleksji nad dorobkiem oraz wyzwaniami, jakie stoją przed badaniami nad kulturą i językami słowiańskimi.

Uroczyste powitanie gości

Obchody rozpoczęły się o godz. 10:00 w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica, gdzie zgromadzonych gości powitała dr Małgorzata Kasner, wicedyrektorka ds. ogólnych i Przewodnicząca Komitetu Obchodów Jubileuszu 70-lecia IS PAN. W swoim wystąpieniu podkreśliła rolę Instytutu w badaniach slawistycznych oraz wkład poszczególnych pracowników w jego rozwój. Wśród obecnych znaleźli się przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, reprezentanci Polskiej Akademii Nauk, placówek dyplomatycznych oraz instytucji edukacyjnych, w tym także dyplomaci Ambasady Ukrainy i Ambasady Republiki Litewskiej.

Instytut Slawistyki PAN – refleksja nad dorobkiem naukowym

Jubileuszowe przemówienia wygłosiły również prof. Ewa Golachowska, dyrektorka Instytutu Slawistyki PAN, oraz prof. Karolina Bielenin-Lenczowska, wicedyrektorka ds. naukowych. W swoich wystąpieniach obie naukowczynie przedstawiły historię, osiągnięcia i trudności, z którymi Instytut mierzył się na przestrzeni lat, podkreślając jednocześnie wartość slawistyki jako dziedziny naukowej, która przyczynia się do głębszego zrozumienia różnorodnych kultur słowiańskich. Dr Dorota Leśniewska, kierowniczka Wydawnictwa IS PAN, omówiła dorobek wydawniczy Instytutu oraz znaczenie publikacji naukowych dla międzynarodowej współpracy badawczej.

Wyzwania współczesności w badaniach slawistycznych

W trakcie uroczystości przemówienie wygłosił dr hab. Maciej Gdula, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Docenił on wkład Instytutu w badania nad kulturami słowiańskimi, wskazując na ich szczególne znaczenie w obliczu współczesnych wyzwań społecznych i politycznych. „Slawistyka jest rozwijającą się dziedziną z uwagi na zmieniający się skład etniczno-kulturowy Polski i Europy. To tutaj analizowane będą procesy interakcji kulturowej, które są nam bardzo potrzebne, by zrozumieć świat, w którym żyjemy” – mówił dr hab. Gdula. Z kolei prof. dr hab. Andrzej Buko, Dziekan Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, złożył gratulacje z okazji jubileuszu, podkreślając znaczenie pracy badawczej IS PAN.

Debata o roli slawistyki w kontekście kryzysów współczesnego świata

Następnie rozpoczęła się debata pt. „Badania slawistyczne wobec kryzysów i wyzwań społeczno-kulturowych współczesności”, transmitowana na żywo na mediach społecznościowych Instytutu. W dyskusji, moderowanej przez dr Małgorzatę Kasner, uczestniczyli wybitni naukowcy: prof. dr hab. Florentina Badalanova-Geller z The Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, dr Karolina Ćwiek-Rogalska z IS PAN, prof. dr Michael Moser z Uniwersytetu Wiedeńskiego oraz prof. dr Kristina Rutkovska z Uniwersytetu Wileńskiego. Dyskutowano o znaczeniu badań nad kulturą słowiańską oraz ich miejscu w obliczu globalnych kryzysów społecznych, politycznych i kulturowych. Refleksje uczestników oraz ich poszukiwania sposobów na złagodzenie obecnych problemów wywołały ożywioną dyskusję w kuluarach Pałacu Staszica.

Historia Instytutu w narracji czterech pokoleń naukowców

W drugiej części spotkania głos zabrali badacze reprezentujący różne pokolenia pracowników IS PAN, w tym prof. Katarzyna Osińska, prof. Nicole Dołowy-Rybińska oraz dr Piotr Szatkowski. Wspomnienia te pozwoliły zgromadzonym zapoznać się z historią i tradycjami Instytutu, ukazaną przez pryzmat indywidualnych doświadczeń naukowców. Moderowana przez prof. Ewę Golachowską dyskusja dotyczyła m.in. ewolucji badań i zmian w środowisku naukowym w ciągu siedemdziesięcioletniej działalności placówki.

Gala jubileuszowa i wręczenie odznaczeń państwowych

Gala rozpoczęła się od koncertu zespołu muzyki dawnej La Tempesta. Następnie prof. dr hab. Marek Konarzewski, Prezes PAN, uroczyście wręczył pracownikom Instytutu Slawistyki odznaczenia nadane przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę. Srebrne Krzyże Zasługi otrzymali: dr hab. Anna Albertyna Engelking, prof. IS PAN, dr hab. Ewa Kazimiera Golachowska, prof. IS PAN, prof. dr hab. Dorota Krystyna Rembiszewska oraz dr hab. Roman Roszko, prof. IS PAN. Z kolei Brązowym Krzyżem Zasługi uhonorowani zostali: dr Karolina Ćwiek-Rogalska, prof. dr hab. Nicole Ewa Dołowy-Rybińska, dr Dorota Magdalena Leśniewska, dr hab. Joanna Maria Roszak, prof. IS PAN oraz dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk.

Medale za Długoletnią Służbę zostały przyznane następującym osobom: Złoty Medal otrzymali dr Wojciech Mądry, dr hab. Joanna Nowak, prof. IS PAN, dr Małgorzata Maria Ostrówka oraz dr hab. Maria Magdalena Trawińska, prof. IS PAN. Srebrny Medal za Długoletnią Służbę wręczono dr hab. Agnieszce Ayşen Kaim, prof. IS PAN oraz prof. dr hab. Piotrowi Sobotce.

Refleksje nad wkładem IS PAN w działania na rzecz Ukrainy

W części poświęconej współpracy Instytutu z Ukrainą głos zabrała p. Olena Tsybuch, Radca Ambasady Ukrainy, która wyraziła wdzięczność za wsparcie udzielane Ukrainie, szczególnie po rosyjskiej napaści z 2022 roku. Pani Tsybuch podkreśliła rolę Instytutu Slawistyki w organizacji kursów języka ukraińskiego oraz języka polskiego dla obywateli Ukrainy w latach 2022-2024, co stało się symbolem solidarności w trudnych czasach.

Koktajl, wspomnienia i nadzieje na przyszłość

Wieczorem uczestnicy spotkania kontynuowali rozmowy przy koktajlu, który stworzył okazję do wymiany doświadczeń i refleksji nad przyszłością Instytutu Slawistyki. Uroczystość jubileuszowa, będąca zarazem chwilą radości i zadumy, zakończyła się optymistycznym przesłaniem nadziei na dalszy rozwój badań i współpracy naukowej dla dobra wspólnego oraz przyszłości kultury i nauki.

Działanie zostało zorganizowane w ramach projektu pt. „70 lat Instytutu Slawistyki PAN: tradycja i nowoczesność”. Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.