Dr Damian Pociecha (Uniwersytet Warszawski) – Laureat Nagrody Naukowej im. Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie chemii w roku 2024

Prace dr Damiana Pociechy znacznie przyczyniły się do zrozumienia budowy nowego typu faz ciekłokrystalicznych, nematycznych jak i smektycznych typu twist-bend, wykazujących spontaniczne złamanie symetrii odbiciowej. Fazy mimo że tworzone są przez niechiralne molekuły, tworzą helisalną strukturę, często hierarchiczną, o periodycznościach w zakresie of 10 nm do 10 mm. Wśród szczegółowych osiągnięć naukowych dr Pociechy wymienić można:

• • Odkrycie i wyznaczenie struktury nowego typu fazy ciekłokrystalicznej, wykazującej jednocześnie spontaniczne uporządkowanie momentów dipolowych (ferroelektryczność) oraz spontaniczne złamanie symetrii lustrzanej (chiralność) przy braku dalekozasięgowego uporządkowania pozycyjnego molekuł (ciecz)

• • odkrycie i opisanie wielopoziomowej, hierarchicznej struktury helisalnych modulacji w fazach smektycznych typu twist-bend

• • wykazanie, że niechiralne molekuły mogą tworzyć chiralne struktury helisalne wykazujące fotoniczne pasmo wzbronione, prowadzące do zjawiska selektywnego odbicia światła widzialnego

• • zaproponowanie wykorzystania spontanicznie powstających periodycznych tekstur optycznych w fazie nematycznej typu twist-bend jako polaryzacyjnych siatek dyfrakcyjnych.

Dr hab. Mikołaj Zapalski (Uniwersytet Warszawski) – Laureat Nagrody Naukowej im. Stanisława Staszica w dziedzinie Nauk o Ziemi w roku 2024

Środkowy paleozoik (ok. 430–360 mln lat temu) to czas, w którym ekosystemy rafowe osiągają swoje największe w całym fanerozoiku rozprzestrzenienie geograficzne. Wraz z rozprzestrzenieniem wzrasta złożoność ekologiczna tych ekosystemów, a co za tym idzie, również wysoka bioróżnorodność i złożoność interakcji. Prezentowany cykl prac powstał w latach 2021-2024 i zawiera zarówno wyniki badań izolowanych okazów, demonstrujących wzrost tej złożoności, jak i współczesnych asocjacji mogących stanowić modele dla podobnych interakcji z paleozoiku, oraz ekosystemów pojawiających się w wyniku wzrostu tej złożoności. Po raz pierwszy opisano m. in. płytkowodne ekosystemy koralowcowe z dewonu Australii i Maroka, współczesne asocjacje koralowców z liliowcami z wybrzeży Japonii czy zmiany morfologii kolonii mszywiołów pod wpływem symbiozy z parzydełkowcami (sylur Estonii). Cykl dopełnia artykuł próbujący wyjaśnić przyczyny i późniejsze konsekwencje późnodewońskiego wymierania raf.

Dr Michał Lesiak (Uniwersytet Warszawski) – Laureat Nagrody Naukowej im. Włodzimierza Kołosa w dziedzinie chemii w roku 2024

Własności ergodyczne i statystyczne układów gładkich na rozmaitościach są jednym z kluczowych kierunków badań w układach dynamicznych. W pracy 'Exponential mixing implies Bernoulli’ pokazano nietrywialną implikację pomiędzy dwoma takimi własnościami. Autorzy udowodnili że dla układów gładkich mieszanie wykładnicze implikuje własność Bernoulli. W szczególności układy wykładniczo mieszające są mieszające wszystkich rzędów oraz mają dodatnią entropię (dało to odpowiedź na pytanie A. Katoka). W drugiej pracy 'Prime number theorem for analytic skew products’ autorzy wskazali nową klasę gładkich układów dynamicznych dla których zachodzi tak zwane twierdzenie o liczbach pierwszych (PNT) — orbity dowolnego punktu po czasach które są liczbami pierwszymi są równomiernie rozmieszczone w przestrzeni. Produkty skośne badane w pracy stanowią pierwszą klasę niealgebraicznych układów dynamicznych dla których zachodzi PNT.

Dr hab. Carime Autieri (Instytut Fizyki PAN w Warszawie) – Laureat Nagrody Naukowej im. Stefana Pieńkowskiego w dziedzinie fizyki z astronomią w roku 2024

Earned his Ph.D. in Physics in 2012 from the University of Salerno, Italy. From 2012 to 2018, he held postdoc positions at the Jülich Forschungszentrum (Germany), Uppsala University (Sweden), and SPIN-CNR (Italy). In June 2018, he joined the International Centre for Interfacing Magnetism and Superconductivity with Topological Matter as an assistant professor specializing in ab initio methods. On February 1, 2022, he became Group Leader and Associate Professor. He received both Polish and Italian habilitations in 2020. Carmine Autieri has delivered 11 invited talks at international conferences. He has supervised multiple Ph.D. students and hosted numerous internship students. In 2015, he received the MARIE CURIE Fellowship for the EU-funded NU-MATHIMO project (FP7-PEOPLE-2013-IAPP). He was also awarded the “Della Riccia” fellowship (2012), supported by Carl Tryggers Stiftelse (2014, 2015) and won a SEED project grant from CNR Italy (2018). He received the Institute of Physics Scientific Award for the best habilitation thesis (2020) and best paper (2021).His research focuses on the chemical and physical properties of materials, particularly on surfaces and at interfaces. He explores the interplay of magnetism, spin-orbit coupling, and crystal symmetries through first-principles studies, addressing phenomena like band topology, Rashba effect, Dzyaloshinskii-Moriya interaction, and transport properties such as the Anomalous, Quantum Anomalous, and Quantum Spin Hall effects. By late 2024, he had authored over 100 publications with a total impact factor of around 500, received around 2000 citations, and achieved an h-index of 26 on Google Scholar.

Dr Anna Gumsley (Instytut Nauk Geologicznych PAN, Ośrodek Badawczy w Krakowie) – Laureatka Nagrody Naukowej im. Ignacego Domeyki w zakresie geologii i mineralogii w roku 2024

Działalność naukowa laureatki skupia się na zastosowaniu nowoczesnych metod obrazowania i analizy chemicznej minerałów akcesorycznych z granitoidów, wspartych badaniami terenowymi, petrologicznymi i geochemicznymi całej skały. Wyniki umożliwiają rozpoznanie procesów magmowych i post-magmowych (metamorficznych i hydrotermalnych) oraz określenie ich czasu bezwzględnego (datowania U-Pb). Przedmiot wyróżnienia stanowią prace laureatki dotyczące paleozoicznej i mezozoicznej ewolucji obszaru Strandża (SE Bułgaria/NW Turcja). Skały granitoidowe są głównym komponentem skorupy kontynentalnej, dlatego ich znaczenie jest kluczowe dla zrozumienia procesów formujących Ziemie, np. górotwórczych, w tym przypadku dotyczących południowo-wschodniej części Orogenu Waryscyjskiego. Opublikowane prace przedstawiają nie tylko rozwiązania problemów o skali lokalnej, ale też regionalnej i globalnej oraz naturze metodologicznej.

Dr hab. Adam Kanigowski (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) – Laureat Nagrody Naukowej im. Wacława Sierpińskiego w dziedzinie matematyki w roku 2024

Własności ergodyczne i statystyczne układów gładkich na rozmaitościach są jednym z kluczowych kierunków badań w układach dynamicznych. W pracy 'Exponential mixing implies Bernoulli’ pokazano nietrywialną implikację pomiędzy dwoma takimi własnościami. Autorzy udowodnili że dla układów gładkich mieszanie wykładnicze implikuje własność Bernoulli. W szczególności układy wykładniczo mieszające są mieszające wszystkich rzędów oraz mają dodatnią entropię (dało to odpowiedź na pytanie A. Katoka). W drugiej pracy 'Prime number theorem for analytic skew products’ autorzy wskazali nową klasę gładkich układów dynamicznych dla których zachodzi tak zwane twierdzenie o liczbach pierwszych (PNT) – orbity dowolnego punktu po czasach które są liczbami pierwszymi są równomiernie rozmieszczone w przestrzeni. Produkty skośne badane w pracy stanowią pierwszą klasę niealgebraicznych układów dynamicznych dla których zachodzi PNT.