Instytut Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów

Instytut Historii Nauki PAN (IHN PAN) powstał w 1974 r. z połączenia Zakładu Dziejów Oświaty PAN i Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN. Jako jedyna w Polsce placówka naukowa prowadzi badania w zakresie historii nauki.


Obszary
nauki historyczne

Dzięki projektowi realizowanemu w Pracowni Wiedzy o Dawnej Książce udaje się połączyć po latach luźne fragmenty rękopiśmienne z rękopisami. Na zdjęciu miniatura z Muzeum Narodowego w Poznaniu, która po stu latach rozłąki została dopasowana do średniowiecznego antyfonarza, z której ją wycięto

Kierunki badawcze uprawiane w siedmiu Pracowniach jednostki obejmują: naukoznawstwo (badania nad teoretycznymi podstawami nauki, jej historią metodologią i systematyką), dzieje dawnej książki i kultury piśmiennej średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych (wraz z dokumentowaniem  zabytków tej kultury online), dzieje oświaty i kultury edukacyjnej od średniowiecza do czasów współczesnych. Naukowcy IHN PAN zajmują się ponadto historią idei humanistycznych i społecznych, a także historiami nauk szczegółowych – od ścisłych (zwłaszcza astronomii i matematyki), przez przyrodnicze (nauki medyczne z farmacją, botaniką, geologią) po historię techniki i wynalazczości.

W strukturze jednostki znajdują się także: Zakład Fizyki Słońca we Wrocławiu, Obserwatorium Astrogeodynamiczne w Borówcu pod Poznaniem, Ośrodek Naukowy Badań Kosmicznych w Wałbrzychu oraz Zespół Fizyki Plazmy, Pracownia w Obserwatorium Astronomicznym w Piwnicach pod Toruniem.

 

W CBK PAN powstało ponad 90 instrumentów badawczych wysłanych w kosmos, m.in. Solar Orbiter, Chang’E–4, InSight, Herschel, Koronas–Foton, Rosetta, Mars Express oraz Cassini–Huygens. Tu powstały też pierwsze polskie satelity naukowe „Lem” i „Heweliusz”.

Instytut także inicjuje i ukierunkowuje badania oraz integruje ogólnokrajowe środowisko uczonych zajmujących się historią nauki, oświaty i techniki. W ciągu niemal półwiecza swego istnienia wypracował podstawy metodologiczne historii nauki i sformułował, zmienne w czasie zasadnicze kierunki badań w tej dziedzinie.

IHN PAN jest wydawcą pięciu czasopism poświęconych historii nauki: „Analecta”, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, „Medycyna Nowożytna”, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”. Ostatnie z czasopism „Organon” wydawany jest wyłącznie w językach kongresowych, upowszechniając dokonania naukowe IHN PAN za granicą. IHN PAN wydaje ponadto kilka ważnych serii wydawniczych, obejmujących zarówno monografie naukowe, jak i źródła historyczne.