Koleżanki i Koledzy, szanowni Państwo,

Głosuję przeciwko proponowanej nowelizacji ustawy o PAN.

Akademia jest szczególnym rodzajem instytucji – pełni rolę systemowego buforu umożliwiającego dokonywanie bardziej świadomych wyborów dróg rozwoju całych społeczeństw. Jest bardzo starą instytucją i posiada właściwe sobie formy organizacyjne/ zarządcze, zdolne do ewolucji, jednak w ramach swojej specyfiki. Akademia nie jest niezależna jako typ organizacji (w odróżnieniu np. od organizacji biznesowych) – jej sprawne funkcjonowanie zależy od tego, czy istnieje szersza wizja rozwoju społecznego, w którą może konstruktywnie się wpisać.

Obecnie w wielu miejscach na świecie występuje poważny kryzys akademii, związany z większym, systemowym kryzysem. W efekcie pojawia się szereg mniej i bardziej poważnych patologii, od erozji struktur aż do utraty tożsamości. Podobnie jak liczni koledzy i koleżanki z krajów, gdzie od jakiegoś czasu rozwijają się ruchy samoorganizacji środowiska, uważam, że jeśli akademia ma mieć przyszłość, kluczowe jest zachowanie charakterystycznych struktur i zasad zarządzania opartych na demokratycznej kolegialności. Te struktury są złożone i wymagające (np wymagają wysokiej świadomości środowiskowej i etosu nauki), ale jako jedyne są w stanie realizować unikalną misję akademii i zachować jej tożsamość, a jednocześnie wspierać ewolucję tej instytucji. Mimo swej hierarchizacji, akademia zawsze zależała od umiejętności oddolnego organizowania się.

Obecne słabości funkcjonowania wielu polskich (i nie tylko polskich) struktur akademii są skutkiem bardziej fundamentalnych procesów erozji w otoczeniu. Nie należy „naprawiać” poprzez demontaż. Należy je zachować, pracując tymczasem nad formami regeneracji i odbudowy.

06.09.2024