Stanowisko Komisji ds. Etyki w Nauce w sprawie przedstawiania nieopublikowanych wyników badań

Komisja do Spraw Etyki w Nauce w swoim oświadczeniu z dnia 11.05.2020 r. zamieszczonym na stronie Komisji stwierdziła, co następuje:

„Rozwijająca się pandemia wirusa SARS-COV-2 stanowi wielkie wyzwanie dla naszej cywilizacji, w tym oczywiście także dla medycyny. Jest to zrozumiałe w obliczu powstałych poważnych zagrożeń dla społeczeństw na całym świecie. Pojawiło się jednak szereg nieprawidłowości, które zagrażają wiarygodności wyników prowadzonych badań i prawidłowości w finansowaniu nauki”. „Obecna sytuacja stwarza także zagrożenie dla postępu nauki w pozostałych dziedzinach medycyny, dlatego też preferowane obecnie badania nad SARS-CoV-2 i COVID-19 powinny podlegać ogólnie przyjętym normom merytorycznym i etycznym, jakie obowiązują w działalności naukowej – i o których jest mowa m.in. w Kodeksie Etyki Pracownika Naukowego”.

Niestety, w ostatnim czasie mamy do czynienia z wydarzeniami jaskrawo niezgodnymi z powyższą opinią. Za takie należy uznać przedstawianie na konferencji prasowej nieopublikowanych wyników badań, które rzekomo mają stanowić przełom w nauce i medycynie, a z których miałoby wynikać, że częstość występowania genu sugerującego ciężki przebieg choroby COVID miałby być w populacji polskiej wyższy o ok. 5% od innych populacji europejskich.

Jak to stwierdza obowiązujący w naszym kraju Kodeks Etyki Pracownika Naukowego, badaczy obowiązuje krytycyzm wobec uzyskanych wyników, skrupulatność, troska o szczegóły i pieczołowitość w przedstawianiu wyników badań. Niestety, kryteria te nie zostały zachowane w konferencji prasowej prowadzonej w Białymstoku przez Ministra Zdrowia i przedstawicieli Agencji Badań Medycznych i towarzyszącej jej informacji szeroko podawanej w mediach oraz na stronach internetowych niektórych instytucji. Nigdzie nie wspomniano o tym, że uzyskane wyniki zostały opublikowane (a zatem przeszły wymagane recenzje, co przecież jest elementarnym wymogiem potwierdzenia ich wiarygodności – nie wspomniano nawet, że zostały wysłane do druku!).

Nie podano również, jak się mają uzyskane wyniki do wyników grantu przyznanego w  tym samym konkursie innej placówce na badania, których cel był przecież identyczny, tj. zidentyfikowanie genów mogących mieć wpływ ma COVID.

Mamy tu również do czynienia z oczywistym konfliktem interesów, wymienionym expressis verbis w Kodeksie Etyki Pracownika Naukowego.

W konkluzji warto zacytować Journal of the American Medical Association: „Najważniejsze to ochrona wiarygodności prowadzonych badań i zaufania społecznego do opinii i decyzji podejmowanych przez agencje naukowe i rządowe”.