Stanowisko nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego PAN
Zachęcamy do zapoznania się z zamieszczonym poniżej stanowiskiem nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego PAN oraz jego uzasadnieniem.
Projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk (PAN) przedstawiony przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) w dn. 15 lipca 2024 r. zawiera fundamentalne wady pociągające za sobą wysoce negatywne skutki dla funkcjonowania PAN. Będą one szczególnie dotkliwe w następujących obszarach wskazanych w stanowisku Zgromadzenia Ogólnego PAN.
Przedstawione w Ocenie Skutków Regulacji (OSR) uzasadnienie projektu nowelizacji ustawy określa trzy główne cele regulacji:
- Integrację i aktywizację środowisk korporacji i IPAN;
- Usunięcie wadliwości procesów zarządczych i zwiększenie ich transparentności;
- Poprawę nadzoru zarządczego nad PAN.
Jak wynika z powyższej analizy zapisów projektu ustawy przygotowanego przez MNiSW żaden z tych celów nie zostanie zrealizowany.
Wejście w życie projektowanych zmian prowadziłoby do szeregu negatywnych konsekwencji, zarówno o charakterze krótko-, jak i długookresowym. Najważniejszą, bezpośrednią konsekwencją wprowadzenia ustawy o PAN w kształcie zaproponowanym przez MNiSW może być pozbawienie PAN składowych majątku, które na mocy Art. 25 ustawy Prezes Rady Ministrów może przekazać ministrowi właściwemu ds. spraw nauki. Oznacza to potencjalnie trwałe i znaczące uszczuplenie finansowania PAN, w dłuższym okresie prowadzące do jej funkcjonalnej zapaści.
Kolejnym negatywnym skutkiem będzie chaos organizacyjny w wyniku skrócenia kadencji organów PAN i konieczności wyboru nowych w przeciągu 30 dni od daty wejścia ustawy w życie. Dotyczyłoby to także komitetów naukowych PAN. Zasadne byłoby doprowadzenie do samoczynnego wygaśnięcia trwających kadencji, co pozwoliłoby przygotować PAN do zmian prawnych wprowadzanych przez nową ustawę.
W projekcie MNiSW razi wprowadzanie zapisów dotyczących nadzoru, oceniania i kontroli, co często jest niewykonalne, a także ujawnia niezrozumienie istoty działania poszczególnych struktur PAN.
Projektowane terminy na wprowadzenie przewidywanych zmian w części są nierealistyczne, a ich zachowanie ich może okazać się niemożliwe, a w części prowadziłoby do pośpiesznych, pochopnych działań, uniemożliwiających należyty poziom merytoryczny. Właściwą zasadą legislacyjną jest uszanowanie vacatio legis, który to czas pozwala na poznanie nowego prawa i dostosowanie się do niego. Jest to szczególnie istotne w razie zmian dokonywanych w odniesieniu do bieżąco istniejących i działających podmiotów, a takim jest Polska Akademia Nauk. Zmiany w PAN są potrzebne, ale nic nie uzasadnia ich wprowadzania w nieprzemyślany sposób, który nie pozwoli na osiągnięcie zakładanych celów regulacji.
Zachęcamy do zapoznania się z zamieszczonym poniżej stanowiskiem
nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego PAN oraz jego uzasadnieniem.